Gương sáng, nhưng dễ vỡ. Còn bát nước trong, nhưng dễ bị gió khuấy động.

Trên đỉnh núi Thanh Vân có một ngôi chùa cổ, nơi vị hòa thượng Minh Tâm đã tu hành hơn bốn mươi năm. Ngài có hai đệ tử: Trí Viễn, trầm lặng và kiên nhẫn như dòng suối, và Huệ Phong, sắc sảo nhưng trong lòng luôn ngấm ngầm so bì với sư huynh. Sư Phụ vốn dĩ biết rõ điều ấy. 

Một hôm, hòa thượng bảo hai đệ tử của mình xuống núi tìm về một vật phản chiếu được lòng người. Trí Viễn không ngần ngại mang về một tấm gương sáng, trong khi Huệ Phong tìm được một bát nước tinh khiết. Cả hai dâng lên Sư Phụ, chờ đợi lời phán xét.

Hòa thượng nhìn gương, rồi nhìn hồ nước, mỉm cười nói: 

“Gương sáng, nhưng dễ vỡ. Còn bát nước trong, nhưng dễ bị gió khuấy động. Cả hai đều phản chiếu được người, nhưng chưa thể phản chiếu được tâm.” 

Sau đó Ngài đưa hai người đến một giếng nước sâu, bảo họ nhìn xuống. Nước trong giếng tĩnh lặng, phản chiếu rõ từng nét mặt. Nhưng khi Huệ Phong cúi xuống, cậu bỗng giật mình, gương mặt trong giếng méo mó, u ám.

Hòa thượng chậm rãi nói:

“Giếng sâu, nên mới soi được chân tướng diện mục. Nhưng nếu trong lòng con có tật đố, dù nước có trong đến đâu, hình bóng hiện ra cũng méo mó. Người khác chẳng thay đổi, chỉ có lòng con là vẩn đục mà thôi.” 

Huệ Phong chấn động, quỳ xuống mà rằng:

• Sư phụ, lòng con thật sự đã nhuốm bụi trần. Xin người chỉ lối cho con tẩy rửa!

Hòa thượng nhẹ gật đầu:

• Không cần rửa giếng, chỉ cần con tĩnh tâm lại. Khi con không còn thấy ai là đối thủ, không còn thấy mình cao thấp, nước trong tâm tự khắc sẽ trong.

Từ đó, Huệ Phong chuyên tâm tu hành, không còn so bì hơn thua với Trí Viễn. Sau này, cậu trở thành một vị thiền sư đức độ, và thường sai lầm của mình để giáo hóa chúng sinh. 

Tật đố, tựa như lớp rêu xanh bám trên mặt nước, tưởng chừng mỏng manh nhưng lại che lấp cả đáy sâu. Khi tâm ôm giữ sự so bì, ta không còn thấy người khác như họ vốn là, mà chỉ thấy những hình bóng méo mó do chính mình tạo ra.

Chiếc gương có thể phản chiếu dung nhan, hồ nước có thể in bóng trời cao, nhưng chỉ có giếng sâu mới soi tỏ chân tướng diện mục. Bởi lẽ, giếng không chỉ phản chiếu, mà còn đòi hỏi người soi phải cúi xuống thật lòng. 

Trong sự tĩnh lặng của giếng nước, mọi xao động trong tâm đều hiện rõ, càng gợn sóng, càng không thấy được gì.

Tâm đố kỵ không làm lu mờ ánh sáng của người khác, mà chỉ khiến chính mình sống trong bóng tối. Như cây cỏ tranh giành ánh mặt trời, càng chen lấn, càng nhỏ bé, càng hủy hoại mình.

Như giếng sâu phản chiếu vạn vật nhưng không giữ lại gì, người đại ngộ không còn chấp vào hơn thua, nên trong lòng chỉ có sự an nhiên, tĩnh lặng. Khi ấy, nước trong tâm mới thực sự thanh tịnh, và con người mới thật sự thấy rõ chính mình.

Nguyên Tác An Hậu -VĐH